Ethereum zegt al jarenlang dat ze willen overstappen. De cryptomunt noemde darvoor al eerder dit jaar een datum: 8 juni. Die deadline ging in stilte voorbij. Gaat het nu wel gebeuren? Volgens technologiewebsite Gizmodo stemmen de berichten en blogs van ontwikkelaars hoopvol. Het lijkt alsof de meeste belanghebbenden klaar zijn voor een overstap.

Daarnaast is er een heuse aftelklok. Volgens die klok lijkt het legendarische moment zelfs eerder te vallen: op 15 september. Waarom het zo lang duurde voordat Ethereum de lang-aangekondigde overstap maakt? Daar komen we zo op. Eerst waarom deze overstap goed is voor het milieu. (Of eigenlijk: minder slecht).

Waarom cryptomunten zo slecht zijn voor het milieu

De bekendste en grootste cryptomunten zijn Bitcoin (met 40 procent van de markt) en Ethereum (met 19 procent van de markt). Deze cryptomunten werken met proof of work (PoW) om ze te minen via computers overal ter wereld. Daardoor gebruikt PoW enorm veel energie. Op zijn website de Digiconomist schat crypto-expert Alex de Vries dat het energieverbruik van Bitcoin gelijkstaat aan een land als Noorwegen en de CO2-uitstoot die dat veroorzaakt vergelijkbaar is met dat van Griekenland. Vanwege deze enorme uitstoot kan bijna elke cryptomunt die met een ander systeem werkt zich veel energiezuiniger noemen. Proof of stake (PoS) is één van die alternatieven.

Verschil tussen proof of work en proof of stake

Bij proof of work ‘minen’ computers de munten. De computers proberen een winnend getal te raden. Bij succes ontstaat er een bitcoin en krijgt de computereigenaar een bitcoin als betaling. Deze berekeningen zorgen ervoor dat jouw bitcoin-betalingen of ontvangsten geldig worden. Hoe populairder het systeem, hoe groter de waarde van de beloning die ‘miners’ krijgen en hoe meer computers zij zullen inzetten om de puzzels op te lossen. Toen de crypto-prijzen piekten kochten partijen soms hele (vaak kolen- of gasgestookte) energiecentrales op om hun infrastructuur draaiende te houden en ‘tokens’ te minen. De meeste energie wordt voor niks verbruikt, omdat er heel veel computers tegelijkertijd aan dezelfde puzzel werken, maar er slechts één winnaar is. Alle andere rekenkracht is dus voor niks. Daarnaast zorgt het voor grote hoeveelheden elektronisch afval.

Bij Proof of stake (PoS) wijst een algoritme bepaalde leden aan die de kans krijgen om tegen vergoeding het netwerk te controleren en daarbij nieuwe munten te ontvangen. Daar is ook kritiek op, omdat degenen die (al langer) veel digitale munten hebben en daarom veel ‘op het spel’ hebben staan meestal voorrang krijgen. Dat zou de kloof tussen arm en rijk vergroten. Die kritiek geldt overigens ook voor PoW, omdat mensen nu enorme servers moeten bouwen om kans te maken op het snel raden van het goede getal.

Minen verboden

Vanwege het grote energieverbruik van proof of work verbieden sommige landen het minen zelfs. China bijvoorbeeld. De combinatie van de slechte invloed op het milieu en de dreiging van een ‘mine-verbod’ kan de druk opvoeren om van systeem te switchen zoals Ethereum nu (eindelijk) lijkt te gaan doen. Er zijn goede redenen waarom het zo lang duurde.

Waarom het zo lang duurt

‘Een taak die net zo ingewikkeld is als het overplanten van het Empire State Building van Manhattan naar de maan.’ Zo omschrijft technologiewebsite Gizmodo de switch die Ethereum voor ogen heeft. Vanwege het decentrale karakter zijn er heel veel mensen om rekening mee te houden. Zo zijn er de ‘node-operators’ wiens computers de keten beheren. Zij vormen de knooppunten, dus zij moeten weten wanneer ze moeten overschakelen om ervoor te zorgen dat alles soepel verloopt. Dan zijn er nog de ontwikkelaars en zelfs reguliere Ethereum-bezitters, die allemaal op een bepaalde manier inspraak krijgen in de procedure.

Ethereum bouwde eerst een testnet met de naam Beacon Chain. Dat systeem gaat het samenvoegen met het reguliere systeem. In de cryptowereld wordt de overstap van Ethereum daarom ookwel de 'Merge' genoemd. Hoeveel milieuwinst dit gaat opleveren is afhankelijk van een aantal randvoorwaarden, laat De Vries schriftelijk weten. "In de eerste plaats moet de upgrade natuurlijk goed gaan (garanties zijn er niet) en daarnaast wordt waarschijnlijk ook wel een poging ondernomen om PoW op Ethereum in leven te houden." Maar hoe meer PoW, hoe slechter voor het milieu.

Een andere vraag gaat om het aantal computers dat nog in het Ethereum-netwerk actief blijven. De Vries: "Afhankelijk van dit aantal en de (hardware) kenmerken van deze computers kan waarschijnlijk wel zo'n 99 procent van het energieverbruik gereduceerd worden, omdat in ieder geval mining en alle apparatuur die daarvoor gebruikt wordt niet meer nodig is. Dat zou betekenen dat de besparing de een omvang krijgt van ongeveer de helft van het totale Nederlandse elektriciteitsverbruik."

Waarom alles relatief is

Toch is een kanttekening op zijn plaats, want wat doen mensen met alle apparatuur die ze eerst gebruikten voor mining en nu niet meer nodig hebben? Deze kunnen ze niet gebruiken om bitcoins te gaan minen, omdat daar geavanceerdere apparatuur voor nodig is. Daarom is de kans groot dat er veel grafische kaarten bij het afval belanden door de 'Merge'.

Daarnaast vertelde de Vries in een eerder interview dat cryptomunten (die met blockchain werken) per definitie niet energie-efficiënt kunnen zijn. Alles draait namelijk om spreiding van informatie. Op meerdere plekken staat daarom dezelfde informatie en dat vereist meer hardware. Het reguliere financiële systeem is daarom altijd de aller-duurzaamste oplossing.

Dat legde De Vries eerder uit door Visa als voorbeeld te nemen. “Die hebben een datacentrum dat alle transacties verwerkt en ze hebben nog een back-up datacentrum. Dat zijn dus twee gebouwen die het hele verkeer van Visa doen. Visa heeft er zelf de controle over. Als je daar een blockchain van zou maken dan zou diezelfde informatie over honderden of duizenden andere plekken verspreid moeten worden.”

Lees het eerdere artikel waarin De Vries uitlegt waarom duurzame crypto's eigenlijk niet bestaan én welke het wel iets beter doen dan de rest. Ethereum kwam toen ook al voorbij: De 7 duurzame cryptomunten om in 2022 in de gaten te houden